POGODA

Reklama


Wydarzenia

Dr Józef Pluciński • Niedziela [01.01.2012, 09:38:44] • Świnoujście

Historia dwóch domów „Króla Świnoujścia”

Historia dwóch domów „Króla Świnoujścia”

Dom F.W. Krausego przy ul. Armii Krajowej 1, stan obecny.(fot. Sławomir Ryfczyński )

Z dawnej XIX wiecznej świnoujskiej zabudowy już bardzo mało w mieście się zachowało. Nic w tm dziwnego ponieważ te najstarsze domy, budowane były raczej tandetnie i nie zdzierżyły działania czasu i ludzi. Jednym z nielicznych wyjątków jest budynek stojący na rogu ulic Armii Krajowej i Bolesława Chrobrego. Ma on całkiem ciekawą historię związaną z Fryderykiem Wilhelmem Krause, nazywanym swego czasu z racji bogactwa i znaczenia „Królem Świnoujścia”

Człowiek ten był pierwszym królewskim komisarzem w Świnoujściu, zaufanym króla Prus Fryderyka II. Miasto i port były bowiem królewskie, zbudowane na gruntach królewskich i wszystko co ważnego w mieście się działo wymagało akceptacji króla.

Historia dwóch domów „Króla Świnoujścia”

Bohater naszego opowiadania F.W. Karuse.(fot. Archiwum autora )

Życiorys tego człowieka nie jest zbyt dobrze znany. Od młodych lat żeglował po świecie, zdobywając doświadczenie handlowe i rozliczne kontakty niemal na całym świecie. W bliżej nieznanych okolicznościach znalazł się w bezpośredniej bliskości króla i należał do jego bliskich współpracowników. W początkach 1784 r. pojawił się on zatem nad Świną jako królewski komisarz, ale otworzył tu także swoje przedsiębiorstwo żeglugowo – handlowe.

W 1800 roku zwodował swój pierwszy statek „Hoffnung” a w kilka lat potem miał już ich kilkanaście. Fortuna przedsiębiorczego, a nadzwyczaj ustosunkowanego senatora, rosła w oszałamiającym tempie, wraz z liczbą statków, których w początkach XIX wieku posiadał już kilkanaście.
Blokada kontynentalna zastosowana przez Napoleona w wojnie gospodarczej z Anglią, pomnożyła jego majątek dzięki szmuglowi, prowadzonemu na wielką skalę . Przez Świnoujście szedł wówczas szlak przemytu z Anglii i jej kolonii, wszelkich zakazanych przez Francuzów artykułów kolonialnych i to na masową skalę. Herbata, kawa, przyprawy korzenne i rum w hurtowych ilościach płynęły na pokładzie jego statków i pod osłoną nocy lądowały na Uznamie.

Historia dwóch domów „Króla Świnoujścia”

Dom F.W. Krausego, przy bulwarze nad Świną, późniejsza siedziba niemieckiego Urzędu Celnego, 1937 r.(fot. Archiwum autora )

Krause posiadał wówczas w mieście 6 domów, 4 działki budowlane i liczne hipoteki. Własnością jego były nadto rozległe dobra ziemskie w okolicach Zinnowitz, oraz wielki majątek w Kołbaczu. Jego własność stanowiło 19 morskich statków, co sprawiało, że był największym armatorem w Prusach. Jeśli do tego dodamy znakomite stosunki na królewskim dworze, oraz w berlińskich i szczecińskich urzędach, nic dziwnego, że nosił miano „Króla Świnoujścia”.
Już około 1804 roku zbudował na obecnym skwerze na Wybrzeżu Władysława IV okazały dom, pierwszy piętrowy w Świnoujściu, w którym gościli nawet pruscy monarchowie i panujący z innych krajów. Orientacyjnie w tym miejscu stoi pomnik „Solidarności” 80. W kilka lat potem, gdy rozrosła mu się rodzina zbudował drugi dom, właśnie ten stojący do dziś przy ulicy Armii Krajowej 1. Wówczas był on najwspanialszą, poza kościołem budowlą w mieście. Zachowane do dzisiaj zdobne wejście, wysokie i obszerne pomieszczenia, kunsztowna klatka schodowa nie miały równych sobie w mieście. W pomieszczeniach stanęły sprowadzone z Berlina jasne stylowe meble, blaskiem lśniły starannie woskowane podłogi. Na pięterku znajdował się gabinet senatora Krausego, bogata biblioteka i laboratorium chemiczne. Poza wyjątkowym talentem do interesów, miał on bowiem bardzo rozległe zainteresowania naukowe. Wiele czytał, znał kilka języków. Miał też pewna słabość – hazardową grę w karty, ale o dziwo, grał ze sporym powodzeniem. W życiu prywatnym uchodził za skąpca. Wyrażało się to m.in. w tym, że w jego domu nawet na wystawnych przyjęciach dla miejscowego towarzystwa, serwowane menu rzadko kiedy wychodziło poza śledzia i ziemniaki.

Historia dwóch domów „Króla Świnoujścia”

Drugi dom Krausego, stan pierwotny, XIX w. Reprodukcja autora.(fot. Archiwum )

Załamanie dobrej, życiowej passy Krausego, nastąpiło około 1830 roku, po śmierci jego żony. Stary Krause mający ośmioro dzieci, zawarł z nimi swoisty układ o dziedziczeniu i podziale ogromnego majątku, a sam odsunął się od polityki i działalności gospodarczej. Żaden z jego potomków jednakowoż, nie miał ani umiejętności, ani energii ojca i żaden nie potrafił dostosować się do zmieniających się warunków. Potrafili natomiast fantastycznie trwonić zdobyty przez ojca majątek. A nie był to czas sprzyjający rozrzutności. Handel zbożem na Bałtyku, główne niegdyś źródło dochodów, gwałtownie się załamał, wobec ekspansji tańszego zboża z Ameryki. Rosło zadłużenie wobec urzędu celnego i skarbu państwa tak, że w 1833 roku jeden z synów zdecydował o oddaniu urzędowi celnemu rodzinnego domu, w ramach regulacji należności. W latach późniejszych znajdował się tam urząd celny. To nie wystarczało. „Król Świnoujścia” i jego rodzina i firma stanęli na progu bankructwa. Fryderyk Wilhelm Krause zmarł 22 grudnia 1840 r. Rodzina zaś rozproszyła się po świecie.
Druga siedziba rodziny Krause dom przy Armii Krajowej 1, stał się wkrótce własnością gminy i powoli tracił na świetności. Już po I wojnie światowej po przebudowaniu części pomieszczeń znajdowały się tam mieszkania służbowe pracowników Biura Rozbudowy Portu w części pozostałej, znajdowały się biura miejscowego urzędu ziemskiego.
Wkrótce też o wszechmogącym niegdyś „Królu Świnoujścia”, niemal całkowicie zapomniano. Z niebytu wydobył go dopiero Theodor Fontane, który w swojej książce autobiograficznej „Moje lata dziecięce”, poświęcił mu niemal cały rozdział. Kilkadziesiąt lat potem, miejscowy historyk i pisarz zarazem, Robert Burkhardt napisał o nim powieść, opartą na faktach, pod tytułem „Król Świnoujścia”. No i jeszcze jedna z ulic, obecna Sikorskiego otrzymała jego imię. I to było wszystko co po tym człowieku zostało. Dziejowych burz nie przetrwał pierwszy dom Krausego, rozebrany około 1961 r.

Historia dwóch domów „Króla Świnoujścia”

Rodzinny dom „Króla Świnoujścia” krótko przed rozbiórką, 1961 rok. (fot. Archiwum )

Ten drugi dom stoi do dzisiaj. Tuż po wojnie, w 1945 r. mieściło się w nim biuro Państwowego Urzędu Ziemskiego, którego kierownikiem był pan Nicefor Wojtasik. Później budynek przeżywał dole i niedole ADM-owskiej własności. Tak z zewnątrz, jak i wewnątrz został tak przebudowany, że trudno wręcz sobie wyobrazić, że gościły w nim kilkakroć, koronowane osobistości.

Historia dwóch domów „Króla Świnoujścia”

Pan Nicefor Wojtasik w towarzystwie milicjantów przed opisywanym domem, siedzibą Urzędu Ziemskiego, jesień 1945 r. (fot. Archiwum )

Tekst ten mówiący o przemijaniu i marności doczesnych dóbr, dedykuję współczesnym następcom „Króla Świnoujścia” tym, którzy jako cel główny swego życia, stawiają gromadzenie dobytku i władzy. Panowie więcej umiaru ! W trumnach kieszeni nie ma, a lube dziatki, potrafią każdą fortunę przetrwonić. Z tą refleksją, życzę Czytelnikom wszelakiej pomyślności w Nowego Roku.

źródło: www.iswinoujscie.pl


komentarzy: 32, skomentuj, drukuj, udostępnij

Twoim Zdaniem

Dodaj Komentarz

Dodając komentarz akceptujesz
Regulamin oraz Politykę prywatności.

Zauważyłeś błąd lub komentarz niezgodny z regulaminem?
 
Oglądasz 26-32 z 32

Gość • Niedziela [01.01.2012, 11:44:25] • [IP: 83.21.162.***]

Dziękuję Panu za artykuł i życzę szczęśliwego Nowego Roku 2012

Gość • Niedziela [01.01.2012, 10:39:51] • [IP: 80.245.180.***]

Podzielam zdanie przedmowcow.Swietny artykul, rzeczywiscie czyta sie go z checia i zainteresowaniem.Dziekuje za wciagajaca lekture i prosze o wiecej;)Pozdrowienia dla autora.

Kosia • Niedziela [01.01.2012, 10:35:42] • [IP: 80.54.123.**]

Panu doktorowi Józefowi Plucińskiemu z okazji Nowego Roku życzę dużo zdrowia, wszelkiej pomyślności i tego, byśmy jak najdłużej mogli korzystać z Jego ogromnej wiedzy o naszym Mieście. Podzielam też Jego refleksję" panowie, więcej umiaru"! I to w odniesieniu do całego kraju nad Wisłą i Odrą.

Gość • Niedziela [01.01.2012, 10:24:00] • [IP: 93.94.186.***]

Panie Pluciński ukłony za następną, wspaniałą pigułkę z histori- naszego kochanego miasta.Wiedza Pana jest godna wszelkich publikacji... Z wyrazami szacunku Pana cicha wielbicielka.

Bździągwa • Niedziela [01.01.2012, 10:19:30] • [IP: 31.63.212.**]

:-)

Gość • Niedziela [01.01.2012, 10:08:57] • [IP: 93.94.184.***]

swietnie napisany artykul. wciagajacy i zaskakujacy. kto by pomyslal ze w takiej" ruderze"mieszkal ktos tak znany i madry.

Julcia • Niedziela [01.01.2012, 10:03:10] • [IP: 83.21.217.***]

Brawo!Świetny opis.A może by tak więcej takich historycznych opisów. Jest w mieście tyle pięknych i zabytkowych budowli i miejsc, warto było by poznać ich historię.

Oglądasz 26-32 z 32
■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344
■ Dargobądz, 18 kwietnia 2024 r. - Wczesnym rankiem o godzinie 6:14 doszło do poważnego wypadku na drodze krajowej numer 3 w miejscowości Dargobądz. Z nieustalonych dotychczas przyczyn zderzyły się dwa pojazdy dostawczy i bus. W wyniku zdarzenia poszkodowane zostały osoby podróżujące tymi pojazdami ■ Joanna Agatowska Prezydentem Świnoujścia w I turze! To historyczne zwycięstwo! Oczywiście musi być potwierdzone oficjalnymi danymi z PKW ale na podstawie protokołów z 27 komisji wyborczych w Świnoujściu Joanna Agatowska w mistrzowskim stylu pokonała trzech swoich konkurentów i w I turze została prezydentem Świnoujścia! ■ Ostateczne rozliczenie tunelu nie zostało jeszcze dokonane. Nastąpi po wydaniu Świadectwa Wykonania, co spodziewane jest ok. września br. Roszczenia obu stron w związku z prowadzonymi mediacjami są objęte tajemnicą mediacji - tłumaczy Jarosław Jaz Rzecznik Prasowy Prezydenta Miasta Świnoujście ■