Młynarza Königa walka z wiatrakami

Stosunkowo późno zabudowano teren w pobliżu obecnego Muzeum Rybołówstwa, szczególnie tę bliższą Świny. Po przeciwnej stronie, tam gdzie znajduje się dzisiaj restauracja „Centrala” już nieco wcześniej trzej szacowni kupcy zbudowali swoje domy. Nieco dalej u wylotu dzisiejszej ulicy Chrobrego, już w 1752 roku wzniesiony został wiatrak mielący zboże na mąkę. Od 1767 roku jego właścicielem stał się młynarz o nazwisku König, co w języku niemieckim oznacza dokładnie „Król”. No cóż nazwisko, jak nazwisko, ale w tym przypadku pod tym monarszym nazwaniem młynarza, kryła się kłótliwa i nader skłonna do pieniactwa natura. Dla naszej opowieści ma to bardzo istotne znaczenie. Dzięki temu przeszedł on zresztą do historii miasta.

Wracajmy jednak do tego co się działo na placu. Otóż na tym pustym, przylegającym do nabrzeża placu, od lat budowano drewniane statki a zamieszkujący w pobliżu obywatele składowali różnorodne materiały i sprzęty. Z okien domów mieli i na nie i na port doskonały widok. Około 1800 -go roku zarząd miasta przeznaczył jego część na budowę ratusza, pozostałą zaś podzielono na trzy parcele i sprzedano trzem innym szacownym obywatelom pod budowę domów. Byli to armator, kupiec i animator życia gospodarczego F.W.Karuse, nazywany „Królem Świnoujścia”, kupiec Gadebusch oraz należący również do elity miejskiej emerytowany major von Rosenberg. Wymienieni panowie zaplanowali budowę tam domów mieszkalnych, z których dom senatora Krausego miał być wyjątkowo okazały, bo pierwszy w mieście piętrowy!

Protest przeciw tym zamierzeniom złożyli najpierw wspomniani sąsiedzi z przeciwka, a gdy to nie odniosło żadnego skutku, w szranki stanął młynarz König. Otóż wniósł on do sądu skargę przeciw planowanej budowie zarówno ratusza, jak i domu Krausego, ze względu na potencjalne zagrożenie jego interesów. Na czym polegać miało owe zagrożenie ? Podstawą złożonej skargi było t.zw. prawo krajowe, które zakazywało sadzenia wysokich drzew i stawianie wysokich budowli w pobliżu wiatraków, by nie zasłaniać im wiatru. Z całą więc powaga wywodził młynarz w pozwie, że sprawą być albo nie być dla niego i jego wiatraka jest zachowanie pustego, jak poprzednio placu w sąsiedztwie. Argumentem koronnym pozwu było odwołanie się do niezwykłego precedensu, który jakoby zaistniał podczas budowy rezydencji króla Fryderyka II w Poczdamie. Młynarz tak to wywodził: „Gdy nieśmiertelny król Fryderyk Wielki, na planie swego zamku znalazł wiatrak na przeszkodzie budowy, a który to młynarz zachować chciał, był wielki monarcha tak prawym, że wolał zmienić plan niż młyn zburzyć, czy wiatr zakłócić. Mniemam, że mnie także prawo i sprawiedliwość chronić będą.”
Tak właśnie zaczął się głośny, wieloletni spór, który zawędrował nawet, jak to się mawiało „ do stóp tronu”. Nie ulega wątpliwości, że za młynarzem kryli się wspomniani sąsiedzi, którzy z prywatnych pobudek chcieli wstrzymać budowę, nie narażając się przy tym władzy i możnemu senatorowi Krausemu.
Zgodnie z obowiązującą procedurą, dla wydania opinii w sprawie, sąd powołał dwa zespoły opiniodawcze niezależne od siebie. Zespół pierwszy w składzie 3-ch młynarzy orzekł naturalnie, że planowane budowle „ będą zabierały wiatr”, a skarga młynarza posiada rzetelne podstawy. Zespół drugi, kierowany przez inspektora budowy portu, był akurat przeciwnego zdania.
Gdy te dwie sprzeczne opinie przedłożone zostały sądowi i władzom nadzoru budowlanego prowincji pomorskiej, uznano, że najlepiej rozstrzygnie problem opinia wydziału matematyczno-fizycznego Królewskiej Akademii Nauk w Berlinie. I w tym momencie do sprawy włączył się król Prus Fryderyk Wilhelm II. Nie wyraził on zgody na angażowanie w sporze członków Akademii Nauk, lecz mocą majestatu zdecydował, że budynki należy stawiać. O ile zaś przeszkadzać one będą młynarzowi, to winien on albo młyn podwyższyć, albo przesunąć, albo raz jeszcze złożyć skargę do sądu.
Naturalnie stosowna skarga Königa do sądu znów wpłynęła i rozpatrywana była aż do 1808 roku. Młynarz stracił dorobek swego życia na jurystów, a na tle tej sprawy mieszkańcy miasta podzielili się na dwa przeciwne obozy. Sprawa trwała, biegli opiniowali, sądy sprawę rozpatrywali, a senator Krause, nie bacząc na protesty i trwający nadal proces, prawem silniejszego budował swój okazały dom. Zakończono też czasowo wstrzymana budowę ratusza miejskiego. Dwaj pozostali panowie, w dziele budowy także w tyle nie pozostawali.