POGODA

Reklama


Wydarzenia

Dr Józef Pluciński • Poniedziałek [29.06.2009, 07:06:15] • Świnoujście

Kosz plażowy i jego zadziwiająca kariera.

Kosz plażowy i jego zadziwiająca kariera.

Na świnoujskiej plaży niepodzielnie panowały niegdyś kosze, ok. 1936 r.(fot. Archiwum )

Przynajmniej w kalendarzu mamy lato i prawie pełnię letniego sezonu. A jeśli już sezon, to oczywiście morze, słońce i plaża, a na niej mili naszym sercom i kieszeniom wczasowicze, onegdaj letnikami lub urlopowymi gośćmi zwani. Na bazie tego zadziwiającego zjawiska, jakim jest masowe opiekanie się na nadmorskim piasku, rozwinęła się w ciągu niespełna 200 lat, swoista subkultura, na którą składa się moda, obyczaje i zachowania osób biorących w owym misterium udział. O nich właśnie chcemy nieco napisać. Bohaterem pierwszej z tego cyklu gawędy czynimy kosz plażowy.

Pomysł tego urządzenia narodził się w 1845 r., w Rostocku, w warsztacie tamtejszego wytwórcy koszyków, Wilhelma Bartelmana. Na indywidualne zamówienie pewnej starszej damy, wykonał on z wikliny i trzciny, konstrukcję przypominającą nieco fotel z bocznymi ochronami a z góry przykrytą trzciną. Niezbyt to przypominało dzisiejsze kosze plażowe, aliści było ich niewątpliwym protoplastą. Dziełem zainteresowało się więcej osób więc wynalazek został opatentowany. Z czasem zorganizowana została przez wynalazcę pierwsza komercyjna wypożyczalnia tegoż sprzętu. Ten właśnie moment zwykło się uważać za początek kariery plażowego kosza najmłodszego wówczas dziecięcia. kąpieliskowych obyczajów
Kiedy to Bartelman reklamował swój „plażowy fotel”, zwyczaj kąpieli nadmorskich miał niemal 100-letnią tradycję. Na plażach już wcześniej stały naturalnie różne obiekty dla odpoczynku i ochrony. Znane były m.in. trzcinowo - gliniane budki, w których można było zażywać odpoczynku, ewentualnie spożywać posiłek, ciesząc się jednocześnie morskim powietrzem i widokiem. Służyły one jednocześnie do przebierania się ale również w nich , jak to ktoś opisał : „panie siedząc szyły, a panowie plotkowali o przechodzących damach”. Będąc własnością stałych mieszkańców kąpielisk, stanowiły one źródło skromnego dochodu, bowiem ich wynajmowanie odbywało się za odpowiednią opłatą. Na wielu niemieckich plażach, także na świnoujskiej, przetrwały one jeszcze do okresu międzywojennego. Wracajmy jednak plażowego kosza.
Bartelman w obliczu sukcesu swój wynalazek niestrudzenie udoskonalał. Zbudował m.in. jako pierwszy, kosz dla dwóch osób, inne ulepszał. Na jego zlecenie stolarz wykonał konstrukcję drewnianą dla wiklinowej obudowy. Trzcina na „dachu” kosza, została zastąpiona tkaniną w modnym wzorze. Kosz jednakowoż nie gwarantował jeszcze wygód i nie było mowy o tym, by się w nim przebrać, bez narażania się na spojrzenia ciekawskich, lub plączących się po plaży dzieci. By wynalazek rozpowszechnić, w sezonie letnim 1899-1890 zorganizowany został pokaz użytkowania koszy w kąpieliskach holenderskich, na wyspach Rugii i Uznamie, jak też w Międzyzdrojach i Kołobrzegu no i naturalnie Świnoujściu.

Kosz plażowy i jego zadziwiająca kariera.

W końcu XIX stulecia kosz plażowy rozpoczął triumfalny marsz.(fot. Archiwum )

No i chwyciło ! Już w następnym sezonie do dobrego tonu na uznamskich plażach należało przesiadywanie w wiklinowym cudzie, co zmusiło właścicieli pensjonatów do pośpiesznych „koszowych” inwestycji. Wzrastający gwałtownie popyt oczywiście zaktywizował podaż. Powstały liczne warsztaty, produkujące setki wiklinowych plażowych siedzisk. Rysował się też wyraźny rozwój nowatorskiej myśli. Nowością było m.in. skonstruowanie koszy z odchylanymi siedzeniami, rozkładanymi stoliczkami, podnóżkiem, zamknięciem itd. Budowano nawet kosze z bocznymi okienkami gwoli przyjemności obserwowania bliźnich na plaży. Tuż po pierwszej wojnie światowej pokazały się wiklinowe cuda służące jednocześnie jako plażowe szatnie.

Kosz plażowy i jego zadziwiająca kariera.

Kosze miały najbardziej wymyślne kształty i funkcje(fot. Archiwum )

W początkach minionego stulecia powstała na Uznamie też pierwsza fabryczka koszy zatrudniająca ponad 100 ludzi. Jego wytwory trafiały do wszystkich nadbałtyckich kąpielisk a nadto eksportowano je do Danii, Belgii i Holandii. Wynajem koszy plażowych stał się jednocześnie sposobem na sezonowe zarobkowanie wielu niezbyt bogatych rodzin w miejscowościach nadmorskich. O tym, jak zawrotną karierę zrobił wynalazek pana Bartelmana świadczy fakt, iż w roku 1930, w którym żegnał on ziemski padół, tylko na bałtyckim wybrzeżu naliczyć można było blisko 15 tysięcy koszy.

Kosz plażowy i jego zadziwiająca kariera.

Nadbałtyckie kurorty były królestwem plażowego kosza(fot. Archiwum )

Na polskim wybrzeżu, w okresie międzywojennym, kosze plażowe też były zadomowione. W 1923 roku powstała nawet w Pucku pierwsza wytwórnia plażowych siedzisk zaprojektowanych według najlepszych europejskich wzorów. Po II wojnie kosze na naszych plażach były początkowo też popularne, jednak z czasem uznano je za burżuazyjny wymysł nie pasujący do lansowanych wzorów wypoczynku mas pracujących miast i wsi.

Kosz plażowy i jego zadziwiająca kariera.

W pierwszych latach powojennych na świnoujskiej plaży pozostały już tylko resztki koszy i plażowych budowli, 1946 r.(fot. Archiwum )

W miarę stabilizacji, wróciły na plaże, a nawet tu i ówdzie rozwinięto ich produkcję. Małe wytwórnie funkcjonowały i to całkiem dobrze w Świnoujściu i pobliskim Lubinie. Przed niemal 40-tu laty, w czasach kiedy Świnoujście po dłuższej przerwie znowu stawało się modnym i obleganym przez urlopowiczów kurortem, kosze na naszej plaży pojawiły się znowu. Ba, zgodnie z duchem tamtych czasów pojawiły się natychmiast kolejki oczekujących na ich wypożyczenie. Bardzo ładnie pokazuje to zdjęcie pana Andrzeja Ryfczyńskiego.

Kosz plażowy i jego zadziwiająca kariera.

Kolejka po kosze plażowe na świnoujskiej plaży, fot. A. Ryfczyński,1972 r.(fot. Andrzej Ryfczyński )

A potem znowu kosze wypadły z mody, a te które znajdowały się na świnoujskiej plaży w końcu lat 70-ych zostały zniszczone w miejscu ich składowania w bazie „Pomeranii”, przedsiębiorstwa zarządzającego wówczas całokształtem spraw związanych z nadmorskim wypoczynkiem.
Dziś na świnoujskiej plaży, jak wszędzie w Polsce, w odróżnieniu od tego co widać na niemieckiej stronie, plażowy kosz plaży stał się reliktem. Aliści jest to chyba tylko krótka przerwa w jego karierze. Rosnąca liczba gości zza zachodniej granicy, nawykłych do plażowania w koszu, przywraca zwolna tę modę. Z tym, że nowoczesny kosz to obecnie wielofunkcyjne urządzenie z zamontowaną lodówką radiem, telefonem i chyba wejściem na internet. Takie to już czasy.

źródło: www.iswinoujscie.pl


komentarzy: 9, skomentuj, drukuj, udostępnij

Twoim Zdaniem

Dodaj Komentarz

Dodając komentarz akceptujesz
Regulamin oraz Politykę prywatności.

Zauważyłeś błąd lub komentarz niezgodny z regulaminem?
 
Oglądasz 1-9 z 9

Gość • Niedziela [05.07.2009, 15:17:39] • [IP: 80.54.123.**]

ile sie płaci za wynajęcie kosza?

Gość • Niedziela [05.07.2009, 11:38:46] • [IP: 83.21.10.**]

Najwięcej koszy i najlepiej plaża była zagospodarowana w latach 70-tych i 80-tych a zajmowałA się tym POMERANIA pod rządami Krauzego, Filipowicza, Molina i Jarockiego. To co robi teraz OSiR - to jak w tej raklamie -mały pikuś. Brawo p.Pluciński. Pisze Pan przede wszystkim o czasach niemieckich. Ale się przecież działo na terenach niemieckich. Taka jest prawda historyczna i za to Panu doktorowi serdecznie dziękuje.

Gość • Środa [01.07.2009, 23:53:22] • [IP: 83.21.48.**]

Może nie na temat ale Ja do Zarządu OSiRu. Otóż mam brdzo dużą Prośbę. Mianowicie czy nie można udostępnić dla Mieszkańców Miasta Świnoujścia placu gdzie teraz zrobiliście parkning płatny przy ul. Bałtyckiej. Jest tam parking ale nikt z niego nie korzysta. Teren cały jest pusty. Cała dzielnica nadmorska jest płatna i tak na dobrą sprawę nie ma gdzie postawić samochodu. Chodzi mi jak mieszkańcy idziemy na plaże z małymi dziecimi czy nawet sami, jest sporo rzeczy a to leżak, koc, piłkę siatkową coś do picia i inne rzeczy jak widzicie jest tego sporo a to niezbędne rzeczy. Fajnie jakby udostepnic dla nas parkin przy plaży. Wjazd miały by samochody tak jak na promy w centrum. Byłby to dobry ukłon dla Świnoujścian. A tak parking stoi cały pusty. Bardzo prosimy o potraktowanie sprawy bardzo poważnie, jest to do zrobienia i tużo zsyskacie w oczach mieszkańców. Prosimy.

Gość • Środa [01.07.2009, 07:50:12] • [IP: 83.6.173.***]

W połowie lat 50-tych spaliły sie wspaniałe kosze wypleciane z bambusa i innych materiałów. Magazyny były na Chopina, obok zakonu- tam teraz stoi"biały dom". Szkoda. Do lat 60-tych była bieda.Nowych koszy było najwięcej na przełomie lat 60-70-tych. Było ich około 1800. Od stanu wojennego, do tej pory nie odbudowaliśmy tych zasobów. 30 lat kryzysy turystycznego. Nie osiągneliśmy do tej pory takiego najazdu turystów i tak dużej strzeżonej plaży. Plaży tak wyposażonej w kosze, drabinki, zjeżdzalnie, sprzęt pływający-rowety wodne i tp.Hotele zastępowały kwatery prywatne...

J. Pluciński • Wtorek [30.06.2009, 22:00:10] • [IP: 80.245.191.***]

Informacja dla IP 113. Wilhelm Bartelmann żył w latach 1845 - 1930. Pierwszy kosz na zamówienie zreumatyzowanej staruszki zbudował w 1882 r. W rok potem rozpoczął produkować kosze plażowe. Dzięki za staranną i analityczną lekturę. Pozdrawiam. J.P.

Gość • Wtorek [30.06.2009, 21:20:53] • [IP: 92.42.113.***]

Czy to możliwe, że pan Bartelman żył aż 110 lat (albo i więcej)? Założyłem że swój pierwszy koszyk wyplótł mając 25 lat, czyli urodził się około 1820 roku.

Gość • Wtorek [30.06.2009, 13:25:12] • [IP: 80.245.188.**]

Ach kochane kosze, co w nocy w nich się działo ile razy WOP tam zaglądał w trakcie. Dancing w Albatrosie, mały spacerek z dziewczyną na plaże do koszy i powrót na dancing.Wow to było.

Gość • Poniedziałek [29.06.2009, 09:58:36] • [IP: 80.245.186.***]

Kosz" zdobyć" w latach 70-tych graniczyło z cudem, a kto go wykupił ten czuł się jak król.To był rarytas.

Gość • Poniedziałek [29.06.2009, 08:31:44] • [IP: 80.245.186.**]

No, no... kto by pomyślał, że" kariera" kosza plażowego była taka długa ?!

Oglądasz 1-9 z 9
■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344
■ Posiedzenie Komisji Zdrowia i Spraw Społecznych zostało odwołane. O nowym terminie zostaną Państwo powiadomieni. Z poważaniem Grzegorz Koss Przewodniczący Komisji Zdrowia i Spraw Społecznych ■ Rok temu, 24 marca, tragiczne wydarzenie wstrząsnęło mieszkańcami: śmierć trzynastoletniego ucznia Szkoły Podstawowej nr 6 (przy ulicy Kościuszki) pozostaje zagadką, budząc pytania o bezpieczeństwo i sprawiedliwość. Trzy tygodnie przed tym nieszczęśliwym porankiem, chłopiec doświadczył przemocy ze strony kolegi z klasy na terenie dawnej "Penelopy", zdarzenie to zostało zarejestrowane przez kamery. Bójkę oglądało i nagrywało wielu uczniów. Następstwa tego zdarzenia były na tyle poważne, że matka chłopca zdecydowała się na wyjazd do Szczecina na wykonanie tomografii komputerowej głowy dziecka. Lekarz wydał zaświadczenie zwalniające 13-latka z zajęć wf. Chłopiec nadal się źle czuł. ■ Linie 5 i 5T wracają na stałą trasę "Komunikacja Autobusowa” Sp. z o.o. informuje, że od piątku 22 marca 2024 r.: · linie 5 i 5T wracają na stałą trasę w związku z otwarciem ul. Mostowej dla ruchu pojazdów samochodowych, · tymczasowa linia 5O przestanie kursować, · rozkłady jazdy dostępne będą na stronie: www.ka.swinoujscie.pl Szczegółowych informacji udziela całodobowo dyspozytor Spółki pod numerami telefonów: 91 321 45 40 lub 797 403 504. Zachęcamy pasażerów o dokonywanie zakupu biletów i karnetów: · z wykorzystaniem aplikacji GoPay, mPay; · poprzez kasowniki – biletomaty do płatności bezgotówkowych; · w wyznaczonych punktach sprzedaży biletów ■ Od teraz w nocy za dyżur aptek uważane są te pełnione przez kolejne 2 godziny zegarowe między 19:00 a 23:00. Zarządzeniem Prezydenta Miasta Świnoujście Nr 168/2024 z 11 marca 2024 roku określono, że dyżury w porze nocnej na terenie miasta w 2024 roku w godzinach 21:00 – 23:00, będą pełnione przez Aptekę „Centrum Zdrowia” przy ul. Grunwaldzka 21, zaczynając od 16 marca 2024 roku ■ Kradzież aut w Polsce w 2023 to wzrost prawie 36 proc. do poprzedniego roku ■ Premier Donald Tusk po ujawnieniu przez "Newsweeka" nieprawidłowości w Collegium Humanum zarządził przyjrzenie się dyplomom kandydatów do spółek Skarbu Państwa. Nikt z dyplomem tej uczelni nie ma szans na stanowisko. Wśród polityków i działaczy obecnej większości rządzącej zaczęło się ukrywanie związków z Collegium Humanum ■ W sobotę, 2 marca, około godziny 18:00, na ogrodach działkowych, wjazd na końcu ulicy Krzywej, doszło do brutalnego ataku na kobietę. Zdarzenie miało miejsce kilkadziesiąt metrów za świetlicą ogródków działkowych. Ofiara, która doznała obrażeń głowy oraz klatki piersiowej, została niezwłocznie przewieziona do szpitala w Świnoujściu. Niestety, mimo usilnych starań, kobieta zmarła ■ Dostaliśmy list od Mieszkańca Ognicy na temat remontu ulicy Mostowej. "Witam serdecznie Panie redaktorze. Zwracam się z prośbą o zainteresowanie remontem ulicy Mostowej. W ciągu tej drogi występuje mostek na rzece Ognica. Mostek jest w stanie agonalnym. Odpowiada za odwodnienie znajdujących się w około łąk, pastwisk. Z obserwacji wynika że firma, która wykonuje remont nie zamierza poprawić naprawić zapadnięty mostek i dzięki temu udrożnić przepływ wody. Wprost przeciwnie w wyniku zagęszczania ziemi i tłucznia betonowego przepusty pod mostkiem są coraz bardziej zagłębiane. Jeśli tak ma wyglądać remont to lepiej byłoby nie ruszać tej drogi. Proszę o zainteresowanie. Pozdrawiam. Mieszkaniec Ognicy." ■ Jarosław Siergiej nowym prezesem Zarządu Morskich Portów Szczecin i Świnoujście. Spółka Zarząd Morskich Portów Szczecin-Świnoujście jest odpowiedzialna za zarządzanie dwoma ważnymi portami w województwie zachodniopomorskim. Port w Szczecinie oraz port w Świnoujściu odgrywają kluczową rolę w obsłudze morskiego transportu towarowego ■ W środę w Bibliotece Narodowej w Warszawie ogłoszono wyniki 22. konkursu o Nagrody „Magazynu Literackiego KSIĄŻKI”. Jednym z laureatów został Jarosław Molenda i jego książka „Nienacki. Skandalista od Pana Samochodzika”, którą opublikowało Wydawnictwo Prószyński i S-ka. ■ Projekt pod wodą: Dlaczego Park Zdrojowy w Świnoujściu nie wytrzymał deszczu? Park Zdrojowy w Świnoujściu jest znanym miejscem wypoczynku i rekreacji. Obszar pomiędzy ulicami Sikorskiego a Chrobrego został zalany wodą, co stanowi znaczny problem dla terenu, który jeszcze niedawno przechodził proces rewitalizacji. Ostatni, trzeci etap renowacji miał na celu odnowienie i przywrócenie blasku tej zielonej przestrzeni. Jednak pomimo zapewnień o kompleksowym podejściu do projektu, dzisiaj widoczne są poważne niedociągnięcia. Brak odpowiedniego systemu odwodnienia jest najbardziej widoczny w chwili, gdy deszcz pada; nie muszą to być ulewy, aby teren parku zamienił się w rozlewisko ■ W ostatni weekend (3,4 luty) zespoły ratownictwa medycznego udzielały pomocy 18 razy. Były to wezwania do zaburzeń i problemów kardiologicznych, zasłabnięć, duszności, infekcji, krwawienia z przewodu pokarmowego, udaru, jednego zdarzenia drogowego i złego samopoczucia ■