POGODA

Reklama


Wydarzenia

Dr Józef Pluciński • Poniedziałek [16.05.2011, 05:49:05] • Świnoujście

Rozbiórka kościoła Marcina Lutra ( 1 )

Rozbiórka kościoła Marcina Lutra ( 1 )

fot. Archiwum autora

Cykl opisujący historię powojennych rozbiórek w Świnoujściu chcę zamknąć przypomnieniem likwidacji trzech poniemieckich kościołów w mieście. Najbardziej znanym był duży kościół pod wezwaniem Marcina Lutra, którego pozostałości, już jako „Cafe Wieża” intrygują tak mieszkańców jak i przyjezdnych.

Na początek może nieco historii tego obiektu. Wzniesiony został w latach 1903 – 1906 za środki pochodzące z fundacji, którą powołała do życia pani Heyse, przekazując w testamencie na ten cel, bardzo dużą jak na owe czasy kwotę miliona marek. W 1902 roku podjęta została decyzja o wzniesieniu dużej świątyni w północnej części miasta, w bezpośredniej bliskości nowopowstałej dzielnicy nadmorskiej. Opracowanie projektu, a później też kierowanie budową zlecono jednemu z najwybitniejszych ówczesnych architektów, znawcy gotyku, berlińczykowi nazwiskiem Fritz Gottlob.

Rozbiórka kościoła Marcina Lutra ( 1 )

Projektant i budowniczy kościoła, wybitny znawca budownictwa gotyckiego Fritz Gottlob. (fot. Archiwum autora )

Kamień węgielny został położony w sierpniu 1903 roku, a już 29 marca 1906 r. odbyło się poświęcenie świątyni i pierwsze w niej nabożeństwo. Nieco informacji o samym kościele. Była to budowla niezwykle starannie, a solidnie wykonana z mocnej palonej cegły, na granitowej podmurówce w stylu i detalach nawiązująca do klasycznego pomorskiego gotyku. Sklepienia, łuki otworów okiennych i wejść, wykonane były zgodnie z kanonami gotyckiej sztuki budowlanej, jako że budowę prowadził najwybitniejszy znawca i miłośnik północo - niemieckiego gotyku. Więźba dachowa i wiele innych konstrukcji wykonanych zostało już ze stali, co było ustępstwem na rzecz nowoczesności; drewnianą natomiast była konstrukcja smukłej wieży, w której zawisły 4 dzwony, odlane przez szczecińską firmę Voss i Synowie. Kościół bardzo dokładnie nawiązujący do gotyku, był budowlą trójnawową mieszczącą drewniane ławki dla ponad 1000 osób.

Rozbiórka kościoła Marcina Lutra ( 1 )

Wnętrze kościoła Marcina Lutra, ok. 1935. (fot. Archiwum autora )

Oświetlenie dawały wysokie, łukowato sklepione okna z witrażami i dodatkowo wielkimi kandelabrami z żarówkami elektrycznymi. Posadzka wyłożona była granitowymi płytami, dostarczonymi aż z Bielawy. Z tego samego materiału wykonane były też schody, podmurówka i niektóre detale architektoniczne. Nad wejściem głównym, wznosił się prospekt doskonałych organów zbudowanych i zainstalowanych przez firmę Grünberga ze Szczecina. W bezpośredniej bliskości świątyni, zbudowano obszerny dom pastora, będący jednocześnie domem parafialnym. Zaprojektowany był również przez Gottlob’a, i swą architekturą nawiązywał także do gotyku, co podkreślały mury z dobrze palonej, czerwonej cegły. Więźba dachowa, stropy i schody, także w tym budynku, wykonano już z materiałów nowoczesnych, z betonu i stali. Szersze potraktowanie strony materiałowo technicznej obu budowli nie jest sprawą przypadku, miało to bowiem istotne znaczenie dla ostatecznych ich losów.

Rozbiórka kościoła Marcina Lutra ( 1 )

Na pierwszym planie dom pastora, w tle kościół M. Lutra.(fot. Archiwum autora )

Działania wojenne I jak II wojny światowej, nie spowodowały większego uszczerbku w stanie tych budowli. Niemal bez znaczenia były drobne uszkodzenia, jakich kościół doznał w lecie 1943 r. w wyniku eksplozji w jego pobliżu przypadkowo zrzuconej bomby. I tak pozostawało do pamiętnego nalotu na Świnoujście 12 marca 1945 r. W czasie jego trwania, kościół otrzymał bezpośrednie trafienie, w wyniku którego uszkodzone zostało krzyżowe sklepienie nawy głównej, poszycie dachu i niezbyt mocno także blaszane poszycie wieży. I to w zasadzie były jedyne uszkodzenia kościoła. W warunkach sprzyjających w czasach pokoju, usunięcie szkód możliwe było w ciągu kilku miesięcy. W tym wypadku, staraniem pastora, ograniczono się jedynie do prób przykrycia otworu w stropie, by zapobiec zalewaniu wnętrza kościoła, dalsze naprawy pozostawiając na lepsze czasy. Te jednakowoż nie nastąpiły.

Po zajęciu miasta przez jednostki rosyjskie, uszkodzony kościół nie był użytkowany, stał opustoszały. Ponieważ znajdował się on w bezpośredniej niemal bliskości dzielnicy nadmorskiej, często odwiedzany był przez stacjonujących tam żołnierzy rosyjskich. Dla nich, opuszczony kościół był symbolem religii, a więc „opium dla mas”. Profanacjom i dewastacji końca zatem nie było. Jak z relacji wynika, dziełem Rosjan było zrzucenie i rozbicie 4-ch dzwonów, zniszczenie znajdujących się we wnętrzu niektórych obrazów, figur i elementów wyposażenia. Stanu tego nie zmienił fakt, że od jesieni 1945 r. kościół znalazł się na terenie znajdującym się w zarządzie polskim. Świątynia w dalszym ciągu pozostawała pusta, bowiem dla osiedlonych tu Polaków, była miejscem obcym, w którym jak mawiano „ mieszkał niemiecki Pan Jezus”. Do dewastacji dokonywanych przez żołnierzy rosyjskich, dołączyli zatem nasi rodzimi dewastatorzy. Ponieważ problemem było wówczas zaopatrzenie w opał, do pieców trafiły ławki, elementy stolarki a nawet pięknie rzeźbiona ambona. Dzieła zniszczenia dopełniały dzieciaki, które dla zabawy niemiłosiernie wręcz demolowały wszystko, piszczałki organów, witraże, resztki żyrandoli, zrzucały dachówki, cegły itd. Mimo to, jeszcze w początkach 1950 roku, świątynia kwalifikowała się do remontu, a nawet jak świadek z tamtych lat twierdził, można tam było jeszcze odprawiać nabożeństwo. Już niestety nieżyjący świnoujski historyk Andrzej Wroński wspominał, że w latach 50- ch, oglądał piękne malowidła ścienne. Nie inaczej było z domem pastora, który aczkolwiek działaniami wojennymi nie był tknięty, bardzo szybko pozbawiony został drzwi, okien i podłóg, nie mówiąc o wyposażeniu. Został on rozebrany jako pierwszy, jeszcze w ramach planowych działań Akcji Rozbiórkowej. Poszerzono w ten sposób boisko pobliskiej szkoły.

Rozbiórka kościoła Marcina Lutra ( 1 )

Opisywana świątynia około 1960 roku. (fot. Archiwum autora )

Parafia kościoła katolickiego w tamtych czasach nie była w stanie przejąć i zabezpieczyć kościoła Marcina Lutra, głównie z materialnych powodów. Był on zatem potraktowany, jak wiele innych sakralnych obiektów, w sposób zgodny z ówczesną doktryną ideologiczną państwa, jako „pomnik klerykalizmu”. O tym, jak dokonała się zagłada tej i innych, znajdujących się w Świnoujściu świątyń, napiszę w kolejnym odcinku.

źródło: www.iswinoujscie.pl


komentarzy: 155, skomentuj, drukuj, udostępnij

Twoim Zdaniem

Dodaj Komentarz

Dodając komentarz akceptujesz
Regulamin oraz Politykę prywatności.

Zauważyłeś błąd lub komentarz niezgodny z regulaminem?
 
Oglądasz 1-25 z 155

Gość • Niedziela [22.11.2020, 12:42:55] • [IP: 5.173.145.**]

Gosc tozbrodnia niszczyc tak piekna architekture kosciola Marcina Lutra, obecnie jestCafe Wieza, polacy sa glupim narodem to sa pokolenia z czasow zaboru Austrio-Wegierskiego jak czapkowal i padali na kolana przed zaborcami przykre ale prawdziwe.

mary • Sobota [28.09.2013, 21:26:51] • [IP: 46.118.159.***]

Thank you for this valuable post. It changed my approximation

love-dubai.com • Niedziela [28.04.2013, 15:20:41] • [IP: 46.118.159.***]

Dazzling article. Will definitely copy it to my blog.Thanks.

outdoor fabric • Wtorek [05.02.2013, 23:09:03] • [IP: 46.118.123.***]

Wpis został usunięty ze względu na złamanie prawa lub regulaminu serwisu przez użytkownika/Admin

jacek • Piątek [05.10.2012, 07:48:13] • [IP: 176.68.141.**]

mam pytanie do p fakta prosze cos napisac o p.Kaczmarskim o ktorym pan wspominal. tak sie sklada ze podobno to moj dziadek. wszyscy juz wymarli zostalem bez wiedzy o przodkach valdemar_57@hotmail.com pozdrawiam

neordenunny • Niedziela [29.04.2012, 11:24:04] • [IP: 178.137.94.***]

Zenslim - Ayurvedic lekarstwem na utrate wagi ma dzialanie przeciwzapalne, przeciwbolowym i antiglucocorticoid efekt, wiec duzo latwiej Zenslim bol i stan zapalny w stawach. Zenslim otlinoe lekarstwem na bol kolana podczas chodzenia i zmniejsza bol po cwiczeniach.

Reiblecit • Piątek [27.04.2012, 15:00:49] • [IP: 189.110.218.***]

Sites De anuncios e classificados gratis em Brasil Anuncios gratuitos Anuncios gratuitos

ńóěęŕ • Niedziela [22.04.2012, 11:49:10] • [IP: 178.137.90.**]

superb article. Will definitely copy it to my blog.Thanks.

Gość • Niedziela [18.12.2011, 13:20:36] • [IP: 217.196.58.***]

wiem gdzie jest podziemne przejscie pod tym kosciolem

Gość • Piątek [27.05.2011, 08:51:30] • [IP: 92.42.119.**]

JAKI PORZĄDEK WOKÓŁ KOŚCIOŁA, CHODNIKI, DRZEWKA.BARDZO ŁADNIE

Cezar81 • Wtorek [24.05.2011, 17:52:44] • [IP: 80.54.123.**]

wiec do zobaczenia za miesiac

RSHA • Wtorek [24.05.2011, 09:23:05] • [IP: 80.245.182.***]

o to Pan FAKT jest z Karsiborza ;) tak myslalem. ja tez bede, nie odpowiedzial Pan na pytanie o ulice pomorska, czy to chodzilo o ulice kolo przytoru?

PaSo • Poniedziałek [23.05.2011, 07:50:16] • [IP: 46.115.16.***]

Najgorszy jest ten pierwszy raz. Potem jak pierwsze lody popekaja będzie inaczej bo kontakt będzie osobisty-kto będzie oczywiście tego chciał. Do zobaczenia.

Przemek • Poniedziałek [23.05.2011, 01:55:56] • [IP: 60.242.71.***]

Co prawda nie ma zadnej szansy bym sie zjawil ale jesli moge zasugerowac to moze 25-go lub 26-go? Pewnie by to poprawilo frekwencje. 24 czerwca to piatek i co niektorzy moga jeszcze byc w pracy.

________ • Niedziela [22.05.2011, 23:38:13] • [IP: 31.63.235.***]

Fajny musiał być plac budowy tego kościoła. drewniane rusztowania i budowlańcy wciągający ręcznie cegły, cement i inne pierdołki.

Mariusz • Niedziela [22.05.2011, 22:55:35] • [IP: 83.185.239.**]

kurcze a ja będę dopiero na początku lipca w Ściu a tak chciałbym być z wami może następnym razem się uda

Gość • Niedziela [22.05.2011, 18:24:29] • [IP: 80.245.189.***]

24 06 2011 postaram sie byc. .poslochac sam niewiele pamietam.ale mam kilka wspomnien rodzinnych, matka od 1947 w swinoujsciu.

PaSo • Niedziela [22.05.2011, 16:54:31] • [IP: 46.115.16.***]

Mój przyjazd na urlop planowalem na 25.06 lub 02.07. Ale co tam. Postaram się być. Robota nie ucieknie i musi poczekać do września jak wakacje się skończą. No to ja rezerwuje jedno miejsce przy ognisku. Czekamy na innych. A tak na marginesie mam pytanie do Pana"Fakt":czy rybki będziemy lowic czy gluszyc i czy należy przynieść swoje" materiały"??...to był oczywiście taki żart...

Fakt. • Niedziela [22.05.2011, 14:52:36] • [IP: 83.21.154.***]

Padła propozycja spotkania. ..Co Wy na to. 24 czerwca godz 13. (noc Kupały)...przystań wędkarska MSR (binduga) Karsibórz Zorganizujemy ognisko Każdy wezmie kiełbasę - upieczemy. Po drodze ciekawe miejsca. ..przystań U- bot. dobrze zachowana.Naprzeciw był uszkodzony Lutzow był zatopiony Firstenwald.Można by było porozmawiać o propozycji -191 - Jedyna niedogodność to to że. ..trzeba mieć własny transport, i pogoda jaka?Jak się skontaktować, aby było nas jak najwięcej, ale gdyby nawet było nas mało to i tak to ładne miejsce i wycieczka ciekawa. Może nawet by zaszczycił szanowny Dr. JP.Więc czas nakarmić komary -czekają głodne.

Gość • Niedziela [22.05.2011, 14:26:23] • [IP: 178.36.13.**]

Do Przyjaciół Świnoujścia: za dużo byłoby tu przytaczać źródeł. Wystarczy ogólnie wskazać, że trzeba znać języki: niemiecki, angielski i rosyjski, aby poszperać solidnie w dostępnych archiwach, danych nawet w Internecie, czy książkach, ale tylko wiarygodnych autorów. Można dotrzeć do wykazów składów jednostek różnych rodzajów broni – nowych i likwidowanych, opisów operacji zaczepnych i obronnych, wykazów zmieniających się dowódców, wykazów kawalerów np. krzyża rycerskiego, przynajmniej fragmentów rozkazów operacyjnych i meldunków frontowych, prasy wojennej, wspomnień wojskowych /nieco z rezerwą/. Uwaga: źródła rosyjskie są nadal bardzo skąpe, a polskie publikacje nieliczne. Np. mało kto wie, że polska 1 Bryg. Panc. im.Boh.Westerplatte w krwawych walkach o Trójmiasto straciła aż 38 z 63 czołgów i do Kępy Oksywskiej doszły tylko CZTERY nieuszkodzone! Dlatego dr Pluciński i tacy panowie-świadkowie jak Fakt, robią tu dużo dobrej roboty.

PaSo • Niedziela [22.05.2011, 14:23:08] • [IP: 46.115.1.**]

Panie" Fakt". Ma Pan już swoje lata i dużo-bardzo dużo-przeszedł w swoim życiu. Ja mam może polowe tego i wiem ze nie ma co się przejmować niektórymi komentarzami. Szkoda zdrowia. Chociaż człowieka nieraz krew zalewa to na te anonimowe odpowiedzi nic się nie poradzi. Nie reagować, robić swoje. Mimo to zachęcam Pana o publikacje kolejnych histori i anegdot z tamtych czasów jak to na" dzikim zachodzie" było. Ilu świadków z pierwszego transportu przesidlencow żyje do dzisiaj i ma taka pamięć jak Pan?Proszę o wiecej. A może uda mi się Pana namówić na spotkanie jak będę w S-ciu ??. ...

Fakt. • Niedziela [22.05.2011, 12:57:02] • [IP: 83.21.154.***]

Nie lubię wprowadzania w błąd. Nigdzie nie byłem na spotkaniu nie umawiałem się na takowe...Więc ktoś tu zmyśla. ..A to brzydko jak się nie traktuje poważnie, , ,

RSHA • Niedziela [22.05.2011, 10:11:41] • [IP: 80.245.182.***]

Zamykamy zamykamy dziękujemy Panu faktowi za przybycie w omówione miejsce i ciekawa gawędę ;) mam nadzieje ze nastepny raz za okolo dwa tygodnie bedzie rownie ciekawy ;) pozdrawaiam

Gość • Niedziela [22.05.2011, 08:51:26] • [IP: 80.245.191.***]

Dobra!! Koniec kłótni, zamykamy temat.Najlepiej utworzyć Towarzystwo przyjaciół świnoujścia.

Przemek • Niedziela [22.05.2011, 03:18:45] • [IP: 60.242.71.***]

Panowie, jesli juz sprzeczacie sie o fakty (bo tylko fakty sie licza jak tu sie pisze) to moze podajcie swoje zrodla skad to wiedze o tych faktach czerpiecie? Jak IP: 178.36.13.** pisze ze poleca" ...nie wycinkowe wieści, ale przekopanie archiwów niemieckich, w tym książek, to nie boli... " to zamieszczenie tychze zrodel tutaj lub linkow do tych zrodel (bo wiele jest dostepnych on-line) tez nie powinno bolec. W przeciwnym razie to jest beletrystyka.

Oglądasz 1-25 z 155
■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344
■ Posiedzenie Komisji Zdrowia i Spraw Społecznych zostało odwołane. O nowym terminie zostaną Państwo powiadomieni. Z poważaniem Grzegorz Koss Przewodniczący Komisji Zdrowia i Spraw Społecznych ■ Rok temu, 24 marca, tragiczne wydarzenie wstrząsnęło mieszkańcami: śmierć trzynastoletniego ucznia Szkoły Podstawowej nr 6 (przy ulicy Kościuszki) pozostaje zagadką, budząc pytania o bezpieczeństwo i sprawiedliwość. Trzy tygodnie przed tym nieszczęśliwym porankiem, chłopiec doświadczył przemocy ze strony kolegi z klasy na terenie dawnej "Penelopy", zdarzenie to zostało zarejestrowane przez kamery. Bójkę oglądało i nagrywało wielu uczniów. Następstwa tego zdarzenia były na tyle poważne, że matka chłopca zdecydowała się na wyjazd do Szczecina na wykonanie tomografii komputerowej głowy dziecka. Lekarz wydał zaświadczenie zwalniające 13-latka z zajęć wf. Chłopiec nadal się źle czuł. ■ Linie 5 i 5T wracają na stałą trasę "Komunikacja Autobusowa” Sp. z o.o. informuje, że od piątku 22 marca 2024 r.: · linie 5 i 5T wracają na stałą trasę w związku z otwarciem ul. Mostowej dla ruchu pojazdów samochodowych, · tymczasowa linia 5O przestanie kursować, · rozkłady jazdy dostępne będą na stronie: www.ka.swinoujscie.pl Szczegółowych informacji udziela całodobowo dyspozytor Spółki pod numerami telefonów: 91 321 45 40 lub 797 403 504. Zachęcamy pasażerów o dokonywanie zakupu biletów i karnetów: · z wykorzystaniem aplikacji GoPay, mPay; · poprzez kasowniki – biletomaty do płatności bezgotówkowych; · w wyznaczonych punktach sprzedaży biletów ■ Od teraz w nocy za dyżur aptek uważane są te pełnione przez kolejne 2 godziny zegarowe między 19:00 a 23:00. Zarządzeniem Prezydenta Miasta Świnoujście Nr 168/2024 z 11 marca 2024 roku określono, że dyżury w porze nocnej na terenie miasta w 2024 roku w godzinach 21:00 – 23:00, będą pełnione przez Aptekę „Centrum Zdrowia” przy ul. Grunwaldzka 21, zaczynając od 16 marca 2024 roku ■ Kradzież aut w Polsce w 2023 to wzrost prawie 36 proc. do poprzedniego roku ■ Premier Donald Tusk po ujawnieniu przez "Newsweeka" nieprawidłowości w Collegium Humanum zarządził przyjrzenie się dyplomom kandydatów do spółek Skarbu Państwa. Nikt z dyplomem tej uczelni nie ma szans na stanowisko. Wśród polityków i działaczy obecnej większości rządzącej zaczęło się ukrywanie związków z Collegium Humanum ■ W sobotę, 2 marca, około godziny 18:00, na ogrodach działkowych, wjazd na końcu ulicy Krzywej, doszło do brutalnego ataku na kobietę. Zdarzenie miało miejsce kilkadziesiąt metrów za świetlicą ogródków działkowych. Ofiara, która doznała obrażeń głowy oraz klatki piersiowej, została niezwłocznie przewieziona do szpitala w Świnoujściu. Niestety, mimo usilnych starań, kobieta zmarła ■ Dostaliśmy list od Mieszkańca Ognicy na temat remontu ulicy Mostowej. "Witam serdecznie Panie redaktorze. Zwracam się z prośbą o zainteresowanie remontem ulicy Mostowej. W ciągu tej drogi występuje mostek na rzece Ognica. Mostek jest w stanie agonalnym. Odpowiada za odwodnienie znajdujących się w około łąk, pastwisk. Z obserwacji wynika że firma, która wykonuje remont nie zamierza poprawić naprawić zapadnięty mostek i dzięki temu udrożnić przepływ wody. Wprost przeciwnie w wyniku zagęszczania ziemi i tłucznia betonowego przepusty pod mostkiem są coraz bardziej zagłębiane. Jeśli tak ma wyglądać remont to lepiej byłoby nie ruszać tej drogi. Proszę o zainteresowanie. Pozdrawiam. Mieszkaniec Ognicy." ■ Jarosław Siergiej nowym prezesem Zarządu Morskich Portów Szczecin i Świnoujście. Spółka Zarząd Morskich Portów Szczecin-Świnoujście jest odpowiedzialna za zarządzanie dwoma ważnymi portami w województwie zachodniopomorskim. Port w Szczecinie oraz port w Świnoujściu odgrywają kluczową rolę w obsłudze morskiego transportu towarowego ■ W środę w Bibliotece Narodowej w Warszawie ogłoszono wyniki 22. konkursu o Nagrody „Magazynu Literackiego KSIĄŻKI”. Jednym z laureatów został Jarosław Molenda i jego książka „Nienacki. Skandalista od Pana Samochodzika”, którą opublikowało Wydawnictwo Prószyński i S-ka. ■ Projekt pod wodą: Dlaczego Park Zdrojowy w Świnoujściu nie wytrzymał deszczu? Park Zdrojowy w Świnoujściu jest znanym miejscem wypoczynku i rekreacji. Obszar pomiędzy ulicami Sikorskiego a Chrobrego został zalany wodą, co stanowi znaczny problem dla terenu, który jeszcze niedawno przechodził proces rewitalizacji. Ostatni, trzeci etap renowacji miał na celu odnowienie i przywrócenie blasku tej zielonej przestrzeni. Jednak pomimo zapewnień o kompleksowym podejściu do projektu, dzisiaj widoczne są poważne niedociągnięcia. Brak odpowiedniego systemu odwodnienia jest najbardziej widoczny w chwili, gdy deszcz pada; nie muszą to być ulewy, aby teren parku zamienił się w rozlewisko ■ W ostatni weekend (3,4 luty) zespoły ratownictwa medycznego udzielały pomocy 18 razy. Były to wezwania do zaburzeń i problemów kardiologicznych, zasłabnięć, duszności, infekcji, krwawienia z przewodu pokarmowego, udaru, jednego zdarzenia drogowego i złego samopoczucia ■