POGODA

Reklama


Wydarzenia

Dr Józef Pluciñski • ¦roda [14.09.2011, 14:06:14] • ¦winouj¶cie

M³yny i m³ynarze znad ¦winy (1)

M³yny i m³ynarze znad ¦winy (1)

Prawdopodobny wygl±d najstarszego wiatraka znad ¦winy.(fot. Archiwum )

Ukszta³towanie wyspy Uznam, usianej pagórkami i wzniesieniami i z racji nadmorskiego po³o¿enia nawiedzanej silnymi wiatrami spowodowa³o ¿e ju¿ od XVII wieku w jej krajobraz wpisane by³y m³yny wiatrowe nazywane wiatrakami. W niektórych wioskach znajdowa³y siê nieraz dwa lub wiêcej wiatraków stanowi±cych napêd dla kamieni m³yñskich lub te¿ pompuj±cych wodê. Wraz z rozwojem techniki, na prze³omie XIX i XX wieku wiatraki powoli znika³y z krajobrazu wyspy Uznam. Do dzisiaj pozosta³o ich jeszcze kilkana¶cie. Co wiêcej nasi zachodni s±siedzi w niektórych miejscowo¶ciach ( np. w Neppermin ) rekonstruuj± rozebrane ju¿ wiatraki.

W dziejach naszego miasta istnia³o tak¿e kilka tych malowniczych budowli. W opisach miasta z pocz±tków XIX wieku znajdujemy stwierdzenie, ¿e ¦winouj¶cie wygl±dem swym przypomina³o bardziej holendersk± mie¶cinê ni¿ przeciêtne pomorskie miasto. Dominowa³y tu bowiem parterowe domki otoczone ukwieconymi ogródkami, z ³aweczkami na przyzbie. Nie by³o murów obronnych i baszt, natomiast by³o kilka wiatraków. Ich liczba, na ówczesnym obszarze miasta, w pewnych okresach dochodzi³a do piêciu jednocze¶nie funkcjonuj±cych. Uwieczniano to na wielu wizerunkach z tamtego okresu.

M³yny i m³ynarze znad ¦winy (1)

Panorama ¦winouj¶cia z widocznymi wiatrakami. Staloryt Rosmäsler’a, 1837 r.(fot. Archiwum )

M³ynarskie rzemios³o posiada³o wówczas rangê wyj±tkow±. Nie zaliczali siê oni do wolnych rzemie¶lników, ale byli swego rodzaju urzêdnikami. Posiadali okre¶lone przepisami przywileje i powinno¶ci, a mieszkañcy poszczególnych miejscowo¶ci, mogli dokonywaæ przemia³u, tylko w wyznaczonym m³ynie. System rozliczeñ m³ynarza z w³a¶cicielem gruntu, na którym stawiano m³yn, by³ dosyæ skomplikowany, ale w zasadzie zajêcie to nale¿a³o do bardziej lukratywnych. Na terenie obecnego ¦winouj¶cia m³ynarze p³acili pocz±tkowo dzier¿awê królewskiemu fiskusowi, a nastêpnie, po 1765 roku, kiedy to osada uzyska³a prawa miejskie, samorz±dowi miejskiemu. Poniewa¿ op³aty wnoszone przez m³ynarzy stanowi³y w bud¿ecie miasta istotn± pozycjê, gmina przez pierwsze dziesiêciolecia bardzo chêtnie przekazywa³a w m³ynarski pacht liczne wydmowe, nieos³oniête pagórki i wydawa³a koncesje na prowadzenie m³ynów.

M³yny i m³ynarze znad ¦winy (1)

Usytuowanie pierwszego ¶winoujskiego m³yna na planie z XVIII w.(fot. Archiwum )

Pierwszy, najstarszy ¶winoujski wiatrak, rozpoczêto stawiaæ w pocz±tkach 1749 roku a wiêc jeszcze przed powstaniem miasta. Wcze¶niej miejscowi rolnicy zamieszkuj±cy w maleñkiej wioseczce Westswine, dokonywali przemia³ów w Kamminke. Tamtejszy m³ynarz gor±co wiêc protestowa³ przeciw powstawaniu konkurencji, ¶l±c skargi nawet do samego Berlina. Mimo tego, w rejonie dzisiejszego targowiska miejskiego przy ul. Steyera, w 1750 roku krêciæ siê zaczê³y ¶mig³a pierwszego, ¶winoujskiego wiatraka. Wówczas by³o to nadbrze¿ne pustkowie, na których hula³y wiatry, nie zak³ócone ¿adn± budowl± czy wysok± ro¶linno¶ci±. Jak wiêkszo¶æ podobnych konstrukcji w tym rejonie Pomorza, by³ to wiatrak typu holenderskiego. Podstawa jego by³a nieruchoma natomiast obrotow±, z mo¿liwo¶ci± ustawienia ¶migie³ do kierunku, by³a g³owica. Z up³ywem lat wiatrak ów zmienia³ kilkakrotnie w³a¶cicieli, którzy zawziêcie procesowali siê o wysoko¶æ p³aconej dzier¿awy. W 1850 spotka³ go los zwyczajny dla wielu m³ynów - spali³ siê. W tym miejscu nieco pó¼niej zbudowano najpierw m³yn parowy a potem tartak.
Wobec rosn±cego zapotrzebowania, w 1755 roku rozpoczêto budowê nowego m³yna, niemal w obecnym centrum miasta, a mianowicie u zbiegu dzisiejszych ulic Chrobrego i Armii Krajowej. Wówczas by³o to bezpo¶rednie s±siedztwo portu. Od 1767 roku w³ada³ nim m³ynarz Johann König, który zas³yn±³ nie tyle z m³ynarskiego kunsztu, ile z wyj±tkowego pieniactwa. Procesowa³ siê on m.in. z Zarz±dem Miasta, w zwi±zku z budow± w latach 1804 - 1805 ¶winoujskiego ratusza, jak te¿ z niezwykle wp³ywowym nawet na królewskim dworze, senatorem Krause. Wed³ug m³ynarza, ratusz jak i stawiane po s±siedzku domy mieszkalne, zabieraæ mia³y wiatr, niezbêdny do poruszania m³yñskich ¶migie³ a zatem i kamieni. Narazi³ siê tym miejscowym notablom i to bardzo. Gdy w 1816 r. m³yn spali³ siê, nie uzyska³ on ju¿ zgody na jego odbudowê. Oficjalnie, by nie utrudniaæ komunikacji ulicznej. Albowiem w³adza, tak dawniej jak i teraz, zawsze pretekst znajdzie by uciszyæ krn±brnego obywatela.

M³yny i m³ynarze znad ¦winy (1)

. M³yn Königa, na rogu obecnych ulic Armii Krajowej i Chrobrego. Fragment planu z Archiwum Pañstwowego w Szczecinie.(fot. Archiwum )

Jeszcze jeden ¶winoujski wiatrak zosta³ wzniesiony w 1788 roku, równie¿ przez wspomnianego wy¿ej Königa, w pobli¿u obecnego Kapitanatu Portu. By³ to tak¿e wiatrak typu holenderskiego. Zmienia³ on w³a¶cicieli kilkakrotnie, a 1819 roku spali³ siê.

M³yny i m³ynarze znad ¦winy (1)

Okaza³y wiatrak w pobli¿u obecnego Kapitanatu Portu. Staloryt Rosmäsler’a, 1835 r. (fot. Archiwum )

Podejmowane przez kolejnych w³a¶cicieli próby odbudowy m³yna, nie powiod³y siê. Sprzeciw stawiali s±siedzi, dla których blisko¶æ wiatraka oznacza³a zakaz budowy wy¿szych ni¿ parterowe budynków co wynika³o z ówczesnych przepisów. Próby jego odbudowy ju¿ nie podjêto i wkrótce, w miejscu tym stan±³ budynek mieszkalny. O innych, zapisanych w dziejach miasta wiatrakach napiszê w odcinku nastêpnym.

¼ród³o: www.iswinoujscie.pl


komentarzy: 17, skomentuj, drukuj, udostêpnij

Twoim Zdaniem

Dodaj Komentarz

Dodaj±c komentarz akceptujesz
Regulamin oraz Politykê prywatno¶ci.

Zauwa¿y³e¶ b³±d lub komentarz niezgodny z regulaminem?
 
Ogl±dasz 1-17 z 17

Go¶æ • Niedziela [25.09.2011, 22:28:59] • [IP: 80.245.178.**]

wiêcej fotek ze starego miasta, please!

PaSo • ¦roda [21.09.2011, 22:01:40] • [IP: 46.115.23.***]

Panie Doktorze!Martwimy siê. Czekamy ju¿ 9-ty dzieñ na kolejny artyku³. Mam nadzieje ze wszystko OK-bo kto nam bêdzie opisywa³ historie naszego Swinoujscia. Pozdrawiam.

tubylec • Pi±tek [16.09.2011, 21:14:41] • [IP: 87.207.164.***]

Do go¶cia z 13.oo, jestem zainteresowany zdjêciami lotniczymi. Teraz mieszkam daleko naszego miasta, mo¿e jest jaki¶ sposób uzyskaæ takie zdjêcia (interesuje mnie ma³y fragment miasta)?

Go¶æ • Pi±tek [16.09.2011, 13:34:24] • [IP: 80.245.180.**]

w Przytorze by³y dwa pierwsze od ¶winoujskich

Go¶æ • Pi±tek [16.09.2011, 13:00:05] • [IP: 80.54.123.**]

posiadam rowniez 822 zdjecia lotnicze swinoujscia i okolic (twierdze, baterie i inne) z lat 42 43 44 45 jesli ktos chetny poogladac i omowic fotografie mozna sie spotkac

Go¶æ • Pi±tek [16.09.2011, 11:01:06] • [IP: 80.54.123.**]

cmentarz ruskich zolnierzy?? mylisz sie

Go¶æ • Pi±tek [16.09.2011, 10:03:53] • [IP: 80.54.123.**]

na przed³u¿eniu ul Konopnickiej byly budynki koszarowe, mam pare map swinoujscia gg28845507

Go¶æ • Pi±tek [16.09.2011, 10:01:45] • [IP: 83.21.231.***]

Czwartek [15.09.2011, 11:11]  [IP: 31.63.195.*** Wille oficerów to mo¿e zbyt du¿o powiedziane, tam by³ stary cmentarz o ile siê nie mylê ruskich ¿o³nierzy.

Go¶æ • Pi±tek [16.09.2011, 09:36:32] • [IP: 83.21.231.***]

czy wie kto¶ sk±d mogê ¶ci±gn±æ star± mapê ¦winouj¶cia?

Andrzej • Czwartek [15.09.2011, 13:37:33] • [IP: 195.117.222.***]

Dziêkujê Panie Doktorze za kolejny ¶wietny artyku³, jestem pe³en uznania.Pozdrawiam.Andrzej.

Go¶æ • Czwartek [15.09.2011, 12:55:48] • [IP: 217.97.193.***]

11:11] • [IP: 31.63.195.***]: o ilê siê nie mylê to przy tej alei sta³y wille oficerów...

Ogre • Czwartek [15.09.2011, 11:11:13] • [IP: 31.63.195.***]

A mo¿e co¶ o przed³u¿eniu ul.Konopnickiej - tam jest stara aleja, a po bokach s± jeszcze ruiny po jaki¶ budynkach i s± tam leje po bombach.

Go¶æ • Czwartek [15.09.2011, 10:48:32] • [IP: 217.97.193.***]

Pali³y siê bo ca³e by³y z suchego drewna, pe³ne py³u, a o¶wietlane by³y lampami naftowymi. Po¿ar by³ wy³±cznie kwesti± czasu.

Go¶æ • ¦roda [14.09.2011, 23:01:55] • [IP: 178.180.29.***]

Ja znowu¿ chcia³ bym siê dowiedzieæ co znajdowa³o siê obok mostu id±cego w stronê portu, s± tam posadzone stare kasztanowce w rzêdzie.

Warszowiak • ¦roda [14.09.2011, 20:26:51] • [IP: 83.21.136.***]

Panie Doktorze, dziêkujê za ¶wietny tekst. Chcia³bym zapytaæ czy posiada Pan (w cyfrowej formie) przedwojenne mapy Warszowa lub Ognicy? Szalenie chcia³bym dowiedzieæ siê co mie¶ci³o siê na bagnach le¿±cych dzi¶ za stacj± kolejow±. Ponoæ istnia³a tam posiad³o¶æ z dworem i obszernymi stawami rybnymi. W latach 60 sta³y jeszcze resztki tego dworku. Wie Pan co¶ na ten temat? K³aniam siê nisko i pozdrawiam.

Go¶æ • ¦roda [14.09.2011, 16:38:27] • [IP: 92.42.112.***]

Gdzie wiatraki tam monety :D

Wróbelek Elemelek • ¦roda [14.09.2011, 14:36:32] • [IP: 31.63.235.***]

To co te wiatraki tak siê pali³y? Czy¿by konkurencja nie ¶pi?

Ogl±dasz 1-17 z 17
■ Wiesz o czym¶ o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wy¶lij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czym¶ o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wy¶lij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czym¶ o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wy¶lij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czym¶ o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wy¶lij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czym¶ o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wy¶lij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czym¶ o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wy¶lij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czym¶ o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wy¶lij mms na numer 602 657 344
■ Posiedzenie Komisji Zdrowia i Spraw Spo³ecznych zosta³o odwo³ane. O nowym terminie zostan± Pañstwo powiadomieni. Z powa¿aniem Grzegorz Koss Przewodnicz±cy Komisji Zdrowia i Spraw Spo³ecznych ■ Rok temu, 24 marca, tragiczne wydarzenie wstrz±snê³o mieszkañcami: ¶mieræ trzynastoletniego ucznia Szko³y Podstawowej nr 6 (przy ulicy Ko¶ciuszki) pozostaje zagadk±, budz±c pytania o bezpieczeñstwo i sprawiedliwo¶æ. Trzy tygodnie przed tym nieszczê¶liwym porankiem, ch³opiec do¶wiadczy³ przemocy ze strony kolegi z klasy na terenie dawnej "Penelopy", zdarzenie to zosta³o zarejestrowane przez kamery. Bójkê ogl±da³o i nagrywa³o wielu uczniów. Nastêpstwa tego zdarzenia by³y na tyle powa¿ne, ¿e matka ch³opca zdecydowa³a siê na wyjazd do Szczecina na wykonanie tomografii komputerowej g³owy dziecka. Lekarz wyda³ za¶wiadczenie zwalniaj±ce 13-latka z zajêæ wf. Ch³opiec nadal siê ¼le czu³. ■ Linie 5 i 5T wracaj± na sta³± trasê "Komunikacja Autobusowa” Sp. z o.o. informuje, ¿e od pi±tku 22 marca 2024 r.: · linie 5 i 5T wracaj± na sta³± trasê w zwi±zku z otwarciem ul. Mostowej dla ruchu pojazdów samochodowych, · tymczasowa linia 5O przestanie kursowaæ, · rozk³ady jazdy dostêpne bêd± na stronie: www.ka.swinoujscie.pl Szczegó³owych informacji udziela ca³odobowo dyspozytor Spó³ki pod numerami telefonów: 91 321 45 40 lub 797 403 504. Zachêcamy pasa¿erów o dokonywanie zakupu biletów i karnetów: · z wykorzystaniem aplikacji GoPay, mPay; · poprzez kasowniki – biletomaty do p³atno¶ci bezgotówkowych; · w wyznaczonych punktach sprzeda¿y biletów ■ Od teraz w nocy za dy¿ur aptek uwa¿ane s± te pe³nione przez kolejne 2 godziny zegarowe miêdzy 19:00 a 23:00. Zarz±dzeniem Prezydenta Miasta ¦winouj¶cie Nr 168/2024 z 11 marca 2024 roku okre¶lono, ¿e dy¿ury w porze nocnej na terenie miasta w 2024 roku w godzinach 21:00 – 23:00, bêd± pe³nione przez Aptekê „Centrum Zdrowia” przy ul. Grunwaldzka 21, zaczynaj±c od 16 marca 2024 roku ■ Kradzie¿ aut w Polsce w 2023 to wzrost prawie 36 proc. do poprzedniego roku ■ Premier Donald Tusk po ujawnieniu przez "Newsweeka" nieprawid³owo¶ci w Collegium Humanum zarz±dzi³ przyjrzenie siê dyplomom kandydatów do spó³ek Skarbu Pañstwa. Nikt z dyplomem tej uczelni nie ma szans na stanowisko. W¶ród polityków i dzia³aczy obecnej wiêkszo¶ci rz±dz±cej zaczê³o siê ukrywanie zwi±zków z Collegium Humanum ■ W sobotê, 2 marca, oko³o godziny 18:00, na ogrodach dzia³kowych, wjazd na koñcu ulicy Krzywej, dosz³o do brutalnego ataku na kobietê. Zdarzenie mia³o miejsce kilkadziesi±t metrów za ¶wietlic± ogródków dzia³kowych. Ofiara, która dozna³a obra¿eñ g³owy oraz klatki piersiowej, zosta³a niezw³ocznie przewieziona do szpitala w ¦winouj¶ciu. Niestety, mimo usilnych starañ, kobieta zmar³a ■ Dostali¶my list od Mieszkañca Ognicy na temat remontu ulicy Mostowej. "Witam serdecznie Panie redaktorze. Zwracam siê z pro¶b± o zainteresowanie remontem ulicy Mostowej. W ci±gu tej drogi wystêpuje mostek na rzece Ognica. Mostek jest w stanie agonalnym. Odpowiada za odwodnienie znajduj±cych siê w oko³o ³±k, pastwisk. Z obserwacji wynika ¿e firma, która wykonuje remont nie zamierza poprawiæ naprawiæ zapadniêty mostek i dziêki temu udro¿niæ przep³yw wody. Wprost przeciwnie w wyniku zagêszczania ziemi i t³ucznia betonowego przepusty pod mostkiem s± coraz bardziej zag³êbiane. Je¶li tak ma wygl±daæ remont to lepiej by³oby nie ruszaæ tej drogi. Proszê o zainteresowanie. Pozdrawiam. Mieszkaniec Ognicy." ■ Jaros³aw Siergiej nowym prezesem Zarz±du Morskich Portów Szczecin i ¦winouj¶cie. Spó³ka Zarz±d Morskich Portów Szczecin-¦winouj¶cie jest odpowiedzialna za zarz±dzanie dwoma wa¿nymi portami w województwie zachodniopomorskim. Port w Szczecinie oraz port w ¦winouj¶ciu odgrywaj± kluczow± rolê w obs³udze morskiego transportu towarowego ■ W ¶rodê w Bibliotece Narodowej w Warszawie og³oszono wyniki 22. konkursu o Nagrody „Magazynu Literackiego KSI¡¯KI”. Jednym z laureatów zosta³ Jaros³aw Molenda i jego ksi±¿ka „Nienacki. Skandalista od Pana Samochodzika”, któr± opublikowa³o Wydawnictwo Prószyñski i S-ka. ■ Projekt pod wod±: Dlaczego Park Zdrojowy w ¦winouj¶ciu nie wytrzyma³ deszczu? Park Zdrojowy w ¦winouj¶ciu jest znanym miejscem wypoczynku i rekreacji. Obszar pomiêdzy ulicami Sikorskiego a Chrobrego zosta³ zalany wod±, co stanowi znaczny problem dla terenu, który jeszcze niedawno przechodzi³ proces rewitalizacji. Ostatni, trzeci etap renowacji mia³ na celu odnowienie i przywrócenie blasku tej zielonej przestrzeni. Jednak pomimo zapewnieñ o kompleksowym podej¶ciu do projektu, dzisiaj widoczne s± powa¿ne niedoci±gniêcia. Brak odpowiedniego systemu odwodnienia jest najbardziej widoczny w chwili, gdy deszcz pada; nie musz± to byæ ulewy, aby teren parku zamieni³ siê w rozlewisko ■ W ostatni weekend (3,4 luty) zespo³y ratownictwa medycznego udziela³y pomocy 18 razy. By³y to wezwania do zaburzeñ i problemów kardiologicznych, zas³abniêæ, duszno¶ci, infekcji, krwawienia z przewodu pokarmowego, udaru, jednego zdarzenia drogowego i z³ego samopoczucia ■