Zanim odkryję przed szanownymi czytelnikami wyniki mych dociekań, zdań parę o samej idei „ honorowego obywatelstwa”. Otóż nadawanie tej godności zapoczątkowane zostało we Francji, w okresie Rewolucji Francuskiej. Burzliwe wydarzenia tamtych lat, dynamiczne zmiany rządzących ekip i osobistości, sprawiły, że niemal każdy z uhonorowanych owym tytułem, z czasem tracił głowę na gilotynie. Już ten fakt mógł zniechęcać nieco do przyjęcia takiego zaszczytu. Na terenie Niemiec, zwyczaj nadawania honorowego obywatelstwa, rozpowszechnił się na dobre od połowy XIX wieku. Z czasem, nie tylko wielkie miasta ale i niewielkie mieściny obdarzały tym tytułem wybranych, możnych tego świata. Szczególnie moda na nadawanie tytułu honorowych obywateli miast a nawet regionów, rozpowszechniła się w wielu krajach, w pierwszej połowie ubiegłego XX stuleciu. Jeśli dodamy do tego, że był to czas panowania dyktatur w wielu europejskich krajach nie dziwi, iż taki Mussolini był honorowym obywatelem kilkuset włoskich miast i miasteczek. Było to jednakowoż nic wobec rekordu jaki w tym względzie osiągnęli Niemcy. Otóż Adolf Hitler od 1932 roku do końca żywota uznany został honorowym obywatelem ponad 4000 miejscowości ! Jak z tym było np. w ZSRR nie potrafię odpowiedzieć, jako że nie udało się do żadnych informacji dotrzeć.
A jak było w Polsce ? W okresie międzywojennym również wiele polskich miast nadawało ten tytuł co bardziej znaczącym osobistościom życia politycznego czy naukowego, ale też duchownym a nawet artystom. Wyróżnieniem takim obdarzani byli również obcokrajowcy jak np. francuscy generałowie Weygand czy Foch. Sportowcy wówczas jednak w cenie nie byli. W okresie powojennym, w warunkach rządów jednej opcji politycznej, honorowi obywatele pochodzili w większości przypadków z jednej ideologicznej półki. O ile zdarzali się inni, to z czasem ich przemilczano, a jak się dało to uchwały anulowano. Ale wracajmy do naszego zasadniczego tematu, czyli honorowych mieszkańców miasta Świnoujścia.

Pierwszego honorowego obywatela Świnoujście zafundowało sobie dopiero w 1923 roku, nadając go marszałkowi Augustowi von Mackensen, jednemu z wybitniejszych dowódców niemieckich z czasów I wojny światowej. Okazją do nadania tego miana była jego wizyta w Świnoujściu podczas zjazdu nacjonalistycznej organizacji młodzieżowej „Jungsturm”.

W dziesięć lat potem, w 1934 r. ten tytuł, wzorem tysięcy innych niemieckich miast, rada miejska przyznała ówczesnemu kanclerzowi Rzeszy Adolfowi Hitlerowi. Fakt ten podkreślano przy lada okazji, m.in. drukując stosowną informację na jednej z pierwszych stron książki adresowej miasta. Podczas pobytu Adolfa Hitlera w marcu 1939 r., w mieście na trasie jego przejazdu rzucał się w oczy wielki transparent że „Świnoujście wita swego mieszkańca nr 1 !”.

Przewaliły się nad miastem burze dziejowe, dawni jego mieszkańcy zastąpieni zostali przez polskich osiedleńców, przygnanych wojennymi losami z różnych zakątków świat. Oni to honorowych mieszkańców widzieli wśród warszawskich prominentów. Dnia 5 marca 1947 r. grupa radnych ówczesnej Miejskiej Rady, członków Polskiej Partii Robotniczej poprzedniczki PZPR, złożyła wniosek o nadanie honorowego obywatelstwa Świnoujścia, dwóm osobom: Bolesławowi Bierutowi i Władysławowi Gomułce. Młodszym czytelnikom przypomnę tylko, że ten pierwszy był wówczas Prezydentem RP a przy tym zaufanym człowiekiem Stalina, a drugi ówczesnym sekretarzem generalnym PPR i ministrem Ziem Odzyskanych.

Wniosek oczywiście przyjęty został jednogłośnie i skierowany do realizacji. Artysta plastyk Stanisław Kuglin za odpowiednie honorarium wymalował odpowiedni dyplom i 4 lipca 1948 r. delegacja świnoujścian pojechała do Warszawy. I jeszcze drobna informacja, każdy z 3-ch delegatów na opłacenie związanych z tym wydatków, otrzymał kwotę 12 tysięcy złotych z miejskiej kasy. Wystarczyło na zakup odpowiedniego przyodziewku, przejazd i pobyt w stolicy. W dwa dni potem dyplomy zostały wręczona, ku zadowoleniu obu dostojników.

I tak Świnoujście dorobiło się nowych honorowych obywateli. Aliści los z naszych poprzedników szybko zadrwił. W trakcie obrad Biura Politycznego PPR w dniu 10 sierpnia 1948 r., podjęto decyzję o usunięciu z kierownictwa partii Władysława Gomułki za "prawicowe i nacjonalistyczne odchylenie". i zastąpieniu go przez Bolesława Bieruta. Jeden z naszych „honorowych” okazał się zatem być „niesłusznym”.

Wymienieni jednakże nie zamknęli listy honorowych obywateli. W dniu 27 sierpnia 1964 roku, Miejska Rada Narodowa nadała ten tytuł również jednogłośnie, kolejnemu wybrańcowi. Był nim Stanisław Sroka ówczesny minister Gospodarki Komunalnej. Gest ten miał absolutnie materialne uzasadnienie, chodziło o załatwienie u władz warszawskich bodajże zgody i środków na budowę mostu karsiborskiego. No i sprawę załatwiono. Taka to była poetyka tamtych czasów.

W tym to miejscu wypada postawić pytanie zasadnicze: co z tytułu honorowego obywatelstwa obdarowanemu przysługiwało i przysługuje ? Co stracił nasz znakomity siatkarz? Z tym zaprawdę jest mizernie. Po pierwsze żadnych profitów finansowych. Przyjętym było przyznawanie prawa do bezpłatnych przejazdów miejskimi środkami komunikacji, bezpłatnego wstęp do teatru miejskiego i wreszcie prawo do pochówku na koszt miasta z należytymi honorami.

Tu dochodzimy do konkluzji. Panie Michale, naprawdę nie ma Pan czego żałować ! Towarzystwo wymienionych, honorowych obywateli Świnoujścia nie jest z całą pewnością towarzystwem z Pana marzeń. Przejazdy, nawet bezpłatne, autobusami miejskimi, nie słynącymi wszak z komfortu, też żadna frajda. O bezpłatnym bilecie do teatru, którego nie ma, sądzę Pan nie marzy. Zostaje zatem pochówek, ale nie wydaje się, że nawet najbardziej wystawny, np. z przemówieniem przewodniczącego Rady Miasta, budziłby Pana zachwyt. Życzę zatem zdrowia, kondycji i nadal wspaniałej gry.

źródło: www.iswinoujscie.pl