Czym jest pryszczyca?

Pryszczyca to wysoce zaraźliwa choroba wirusowa atakująca zwierzęta parzystokopytne, takie jak bydło, owce, kozy i świnie. Charakteryzuje się występowaniem pęcherzy na błonach śluzowych jamy ustnej, wargach, języku oraz w okolicach racic i wymion. Objawy obejmują gorączkę, apatię, kulawizny oraz spadek produkcji mleka. U młodych zwierząt choroba może prowadzić do szybkiej śmierci, podczas gdy u dorosłych śmiertelność jest niska. ​

Aktualna sytuacja epidemiologiczna

W styczniu 2025 roku pierwsze od 37 lat ognisko pryszczycy wykryto w Niemczech, w pobliżu granicy z Polską. Następnie, w marcu i kwietniu, kolejne przypadki odnotowano na Słowacji i Węgrzech. Na Słowacji potwierdzono pięć ognisk, obejmujących łącznie około 6 500 sztuk bydła, natomiast na Węgrzech cztery ogniska z około 8 000 zakażonych zwierząt. ​

Jak przenoszą się wirusy?

Pryszczyca rozprzestrzenia się głównie poprzez bezpośredni kontakt z zakażonymi zwierzętami, skażone produkty zwierzęce, paszę, wodę, sprzęt rolniczy oraz odzież i obuwie osób mających kontakt ze zwierzętami. Wirus może być również przenoszony przez dzikie zwierzęta, takie jak sarny i jelenie. ​

Afrykański pomór świń (ASF) to inna groźna choroba wirusowa, dotykająca świnie domowe i dziki. Wirus ASF przenosi się poprzez bezpośredni kontakt z zakażonymi zwierzętami, ich wydalinami, skażoną paszę, wodę oraz sprzęt. Wirus ASF nie jest groźny dla ludzi, ale powoduje wysoką śmiertelność wśród świń. ​

Zalecenia dla hodowców

Aby zabezpieczyć swoje gospodarstwa przed pryszczycą i ASF, hodowcy powinni:

Unikać zakupu paszy z nieznanych źródeł: Należy upewnić się, że pasza pochodzi od sprawdzonych dostawców i nie jest skażona.​

Izolować zwierzęta od dzikich: Zwierzęta gospodarskie powinny być trzymane w zamkniętych pomieszczeniach lub na ogrodzonych wybiegach, aby uniknąć kontaktu z dzikimi zwierzętami, które mogą przenosić wirusy.​

Stosować środki bioasekuracji: Regularnie dezynfekować obuwie, odzież oraz sprzęt używany w gospodarstwie. Zainstalować maty dezynfekcyjne przy wejściach do budynków inwentarskich.​

Monitorować zdrowie zwierząt: Regularnie obserwować zwierzęta pod kątem objawów chorób i w razie ich wystąpienia natychmiast informować służby weterynaryjne.​

Unikać wprowadzania nowych zwierząt bez kwarantanny: Nowo zakupione zwierzęta powinny pochodzić z pewnych źródeł i być poddane co najmniej 14-dniowej kwarantannie przed wprowadzeniem do stada.​

Ograniczyć ruch osób i pojazdów w gospodarstwie: Minimalizować liczbę osób i pojazdów wjeżdżających na teren gospodarstwa, aby zmniejszyć ryzyko wniesienia wirusa.​

Działania władz

Polskie służby weterynaryjne wprowadziły zakaz importu zwierząt oraz produktów pochodzenia zwierzęcego z regionów objętych pryszczycą na Węgrzech i Słowacji. Wzmocniono kontrole na granicach oraz w gospodarstwach, do których mogły trafić zwierzęta z tych obszarów. ​

Podsumowanie

Choć w powiatach świnoujskim i kamieńskim nie odnotowano przypadków pryszczycy ani ASF, hodowcy powinni zachować szczególną ostrożność. Stosowanie się do zaleceń dotyczących bioasekuracji oraz monitorowanie sytuacji epidemiologicznej są kluczowe dla ochrony zdrowia zwierząt i uniknięcia strat ekonomicznych w gospodarstwach.

Chore zwierzę – zwłaszcza przy takich chorobach jak pryszczyca czy ASF – często wygląda zupełnie inaczej niż zdrowe, nawet jeśli na pierwszy rzut oka wydaje się „tylko ospałe”. Oto, na co warto zwrócić uwagę:

W przypadku pryszczycy (FMD) u bydła, owiec, kóz czy świń:

zwierzę stoi zgarbione, unika ruchu (kulawizna),

ma pienisty ślinotok (szczególnie krowy),

widoczne są pęcherze w jamie ustnej, na języku, racicach lub wymionach (czasem już pęknięte),

występuje gorączka, apatia, brak apetytu,

u świń: zwierzę niechętnie chodzi, leży, skomle przy próbie podniesienia się.

W przypadku ASF u świń:

nagły spadek apetytu i pragnienia,

czerwono-sine przebarwienia uszu, brzucha i nóg,

wysoka gorączka (40–42°C),

osłabienie, duszność, wymioty, biegunka (często z krwią),

szybka śmierć bez wcześniejszych objawów – szczególnie u młodych osobników.

Objawy pryszczycy u krowy:

Okolice pyska – wyglądają na lekko opuchnięte i zaczerwienione. W prawdziwej pryszczycy pojawiają się tam bolesne pęcherze i nadżerki (rany po pękniętych pęcherzach). Krowa może przez to ślinić się i nie jeść.

Racice (nogi) – wyglądają na nieco nienaturalnie postawione. W przypadku pryszczycy zwierzę często kuleje, bo ból i zmiany pęcherzowe między palcami sprawiają, że unika obciążania kończyn.

Ogólny wygląd – zwierzę sprawia wrażenie ospałego, ma opuszczoną głowę. To pasuje do jednego z pierwszych objawów choroby – gorączki i osłabienia.

W rzeczywistości objawy mogą być jeszcze bardziej wyraźne – z pianą na pysku, dużymi owrzodzeniami, ślinotokiem i wyraźną kulawizną.

Powinno się poinformować Powiatowego Lekarza Weterynarii, jeśli tylko pojawi się podejrzenie choroby zakaźnej u zwierząt, zwłaszcza tak groźnej jak pryszczyca (FMD) czy afrykański pomór świń (ASF).

Dlaczego to takie ważne?

Pryszczyca to choroba podlegająca obowiązkowi natychmiastowego zgłaszania – zgodnie z polskim prawem i przepisami unijnymi.

Szybka reakcja pozwala ograniczyć rozprzestrzenianie się wirusa.

Lekarz weterynarii wdraża procedury ochronne, dochodzenie epizootyczne i, jeśli trzeba, podejmuje decyzję o izolacji, badaniach lub nawet eutanazji chorych zwierząt.

Zgłoszenie podejrzenia nie niesie za sobą kary – to obowiązek profilaktyczny i prewencyjny.

Powiatowy Inspektorat Weterynarii w Świnoujściu:
Adres: ul. Grunwaldzka 71, 72-600 Świnoujście​
Telefon: 91 321 70 86​
E-mail: swinoujscie.miw@wetgiw.gov.pl ​

źródło: www.iswinoujscie.pl